Om bøker, sorg og identitet

På golvet ligg høge stablar med bøker. Arven etter far min, kvar einaste bok omsorgsfullt valt ut frå dei mange hyllemetrane han samla gjennom eit langt liv. Eg kjenner på ei stigande uro. Bokhylla framfor meg er fylt til randen av mi eiga boksamling. Det same gjeld bokhyllene mine på kontoret, i gangen og på soverommet. Korleis skal eg finne plass til alle arvebøkene?

Eg skundar meg langsamt. Viktige val ligg framfor meg. Val som må vere gjenomtenkte for å kunne fungere. Eg startar på stua. Mi eiga bokhylle speglar interessene mine, historie, kulturhistorie, fantasy og natur. Den er eit utstillingsvindu for den eg er. Mi første avgjerd er å gjere den om til ei rein historiehylle, noko som kjenst rett der og då.

Arvebøkene blir sorterte på spisebordet etter tema. Det er lett. Snart er golvet tømt for bøker. Eg tømmer bokhylla for alt som ikkje er historie. Omorganiserer det som er att og tørker støv. Det kjenst godt.

Stablane veks kring senga på soverommet. Det er berre ei mellomløysing seier eg til meg sjølv og vonar eg ikkje kjem til å tryne om eg må opp på do i mørkret.

Så byrjar eg arbeidet med å flette arvebøkene inn i mi eiga samling. Også dette går lett. Innimellom overraskar eg meg sjølv ved å oppdage at eg har fleire av titlane frå før. Det er like greitt, for dermed er det lettare å få plass. Eg ber duplikatane ned i sokkelleiligheita. Til sist er hylla mi like full som den var før eg byrja.

Men kva er dette? Hylla kjenst med eitt framand, den er ikkje lenger så meg som den var. Det svimlar for meg i det eg kjem på at far min på spørsmål om han hadde lest alle bøkene i samlinga si, stadfesta dette. No er han ikkje lenger, og eg blir overmanna av sakn etterfølgt av ei sterk pliktkjensle. Eg må heidre minnet ved å ta opp tråden. Bøkene må lesast, alle som ei. I same sekund renn krafta mi ut og eg kjenner på ei tung utmatting. Eg får ikkje puste, eg må ut!

Vel ute greier eg etter kvart å sortere kjenslene. Det som skjedde framfor bokhylla var at skillet mellom far min og meg vart viska ut, det er ugreitt! Eg er ikkje han og kan aldri bli det. Eg er meg. Far min var til dømes ein rask lesar. Han kunne kome heim med ein breiddfull pose med bøker frå biblioteket. Dagen etter hadde han lese alle. Han var effektiv med stor evne til å hente ut det vesentlege frå ein tekst. Eg er derimot ein langsam lesar som legg inn pausar for å la tanken fly. Refleksjonane som oppstår i desse pausene er gull verdt for meg. Lesinga mi stoggar også ofte ved viktige utsegn, eller rett og slett for å nyte språket i ei godt formulert setning. Historiebøkene les eg sjeldan frå perm til perm. For meg er dei oppslagsbøker, kunnskap mellom to permar som kan hentast ut når eg treng den.

Med nytt mot prøver eg å legge inn ein time eller to med rydding, kvar dag. No har eg flytta meg til bokhylla i gangen. Stabel på stabel med barnebøker vert lagt inn på senga til sonen min. Takk og pris at han studerar i Volda! På golvet i gangen veks barnebokstablane som maurtuer. Synet får det til å krible i kroppen. Dei nye bøkene glir inn i hyllene. Innimellom diskuterer eg med far min. Teng eg verkeleg desse bøkene? Vil dei vere nyttige for meg? Han svarar ikkje, sjølvsagt gjer han ikkje det, men likevel er det som om eg høyrer stemma hans i mitt indre. Eg vaklar ved nokre engelske bøker, men fell ned på at jau, desse skal eg ha. Kjekt å ha! Dei vert ståande.

Tilbake på stua kjenner eg på ei djup indre splitting eg har stridd med i fleire år, mellom historikaren i meg og forfattaren som lengtar etter ei skjønnlitterær uttrykksform meir enn noko anna. Det kjenst som den nyfletta boksamlinga legg føringar eg ikkje kan kjennast ved. Det blir uuthaldeleg. Eg må ut, igjen!

Vel ute finn eg roa i det sanninga sig ned i meg. Det eine utelukkar ikkje det andre. Eg kan vere både historikar og skjønnlitterær forfattar. Den eine gjerninga gjer liv til den andre. So far, so good, tenkjer eg og noterer ned eit dikt på mobilen og ein idé. Kanskje kan det bli til noko litt lenger fram i tid.

Kontoret mitt er eit kapittel for seg. Eg plar spøke med at det ser ut som eit professorkontor, har du sett eitt skjønar du kva eg meiner. Men sanninga er også at kontoret mitt er eit røvarreir av rot. Iallfall sett utanfrå. Det er berre ein smal sti på golvet og så vidt litt plass på skrivebordet til tastatur og kalender. For å kome til i hyllene må eg rydde, også her. Eg ber ut alt som ligg på golvet og oppe på bøkene i hyllene. Spisebordet som nesten var tømt, blir igjen så fullt at det ikkje er plass til å ete. Bak sofaen ligg nye snublefeller og på stolane stablar med usorterte papir som glefser etter meg. Eg kjenner ein tung stein synke ned i magen og må ut for å kjenne at eg lever!

Ute treff eg andre menneske sjølv om eg helst vil gå aleine i mi eiga introverte sorg. Til mi store overrasking merkar eg at sorga gjer meg meir uredd, at eg opnar meg mot den verda som eg på sett og vis har halde på ei armlengdes avstand i eit tiår. Handtrykka, samtalane og klemmane. Relasjonane kjenst med eitt nærare, eg nærmar meg noko eg har stengt meg ute frå så altfor lenge.

Eg har mista ein far og arva ei boksamling. Det er vondt å stå i kjensler og rot, men eg blir meir og meir viss på at det vil gjere meg godt. Vi finn ut av det med kvarandre boksamlinga og eg. Flettinga av dei to samlingane opnar nye muligheiter. Det er eit vendepunkt. Frå no av skal eg vere meg. Berre meg slik eg er og er meint å vere.

Vegen ligg open og eg går vidare med lyst og glede.

Livet er her, no.